راهکارهایی برای کسب وکارهای آنلاین در وضعیت قطعی و نوسان اینترنت

راهکارهایی برای کسب وکارهای آنلاین در وضعیت قطعی و نوسان اینترنت

کسب وکارهای آنلاین و مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی در وضعیت قطعی یا محدودیت اینترنت چه باید بکنند؟

سلام دوستان عزیز، با توجه به خاص بودن این موضوع تصمیم گرفتیم که مطلب این‌بار را در دو بخش مکمل به شما ارائه نماییم.

در بخش اول به بررسی کلی وضعیت کسب‌وکارهای مبتنی بر پلتفرم اینستاگرام در شرایط فعلی به صورت تخصصی می‌پردازیم و در بخش دوم به راهکارهای خروج از بحران که درسهایی برای تمامی کسب‌وکارها در بر دارد خواهیم پرداخت.

 

بخش اول: اوضاع کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام

درحقیقت فعالیت یک کسب وکار مبتنی بر اینستاگرام، سبب زدودن هزینه‌هایی مثل اجاره املاک تجاری، مغازه یا فروشگاه‌ها شده‌اند، همچنین نیاز به سرمایه‌گذاری بزرگ در ابتدای کار رفع شده و حتی باعث حذف هزینه سربار جاری و مواردی مثل مالیات و… شده‌اند.

بررسی‌های مرکز پژوهشی بتا نشان می‌دهند در نیمه اول سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون پیج از مسیر اینستاگرام درآمدهای حداقلی به دست می‌آورده‌اند.

ضمنا حدود دویست هزار کسب‌وکار برجسته و متوسط در همین بازه زمانی در اینستاگرام درحال فعالیت بودند که هر کدام از این صفحات، منبع درآمد ماهیانه برای یک یا چند نفر را رقم می‌زنند.

مدیر مرکز پژوهشی بتا تصریح می‌کند، براساس آمارهای به‌دست آمده از سوی این مرکز، حدود پانصدهزار کسب‌وکار محلی و استانی نیز در اینستاگرام صفحه فعال داشتند که از این بستر، هم به‌عنوان محلی برای تبلیغ و هم برای حفظ و برقراری ارتباط با مشتریان خود و ارائه محصولات و خدمات و فروش آن‌ها استفاده می‌کردند.

آنچه برجسته است، محیط پیش روی اینستاگرام، نه فقط به‌عنوان یک شبکه سرگرم‌کننده و تفننی، بلکه به‌عنوان مجرایی برای انجام اقدامات مهم تجاری مورد توجه است.

از آنجا که منبعی رسمی برای مدیریت داد و ستدهای انجام شده در اینستاگرام وجود ندارد، میزان دقیق جریان پولی ناشی از داد و‌ستد کالا و خدمات در این بستر قابل رسیدگی و بررسی دقیق نیست.

حال که ما متوجه میزان صحبت از چه بازاری و با چه میزان اهمیت شدیم خوب است که بدانیم تعطیلی این بازار یا ایجاد محدودیت برای آن می‌تواند چه تاثیرات عمیقی بر زندگی ایرانیان داشته باشد!

اما به هر روی ما در این‌‌جا به دنبال این هستیم تا بگوییم یک صاحب کسب‌وکار، بر فرض ادامه‌دار شدن محدودیت‌های اینستاگرام چه می‌تواند بکند؟

نکته قابل ذکر این است که متاسفانه یا خوشبختانه، نمونه‌های مشابه زیادی در دنیا نداشته و یا اگر داریم، اطلاعات موثقی در زمینه خروج کسب‌وکارهای آن‌ها از این بحران در دسترس نیست.

پس بر آن شدیم که به ارائه راهکارهای برخی از برندهای دنیا و روش‌های نوآورانه خروج از بحران، به‌ صورت عمومی پرداخته و همسان‌سازی با اینستاگرام را بر عهده خودتان بگذاریم

برخی روش‌های پیشنهادی برای خروج از بحران آنلاین

هیچ کس از تنظیمات سریع و قاطع برای تغییر ضرر نمی‌کند، طبق نظریه تکامل داروین، موجوداتی که زنده می‌مانند قوی‌ترین یا باهوش‌ترین‌ها نیستند بلکه سازگارترین‌ها هستند

با جمع‌کردن نقدینگی، خون موجود در رگ‌های‌تان را حفظ کنید. تجربیات برندهای مختلف جهانی و حتی ایرانی نشان داده است که یکی از اولین و مهمترین استراتژی‌هایی که باید در شرایط بحران به کار ببندیم حفظ حداکثری نقدینگی و جلوگیری از خونریزی‌های بیشتر از این بابت است.

 

آمازون

برند آمازون در بحران سال ۱۹۹۹ میلادی با ایجاد و حفظ جریان نقدی قوی و ارائه دو محصول جدید و سودآور، بحران را پشت سر گذاشت.

• فروش کتاب دست دوم:

یکی از استراتژی‌های موفق آمازون، ورود به بازار کتاب دست دوم بود که بسیار سودده و موفقیت‌آمیز از کار درآمد و شرکت از این طریق کمیسیون‌های خوبی دریافت می‌کرد.

همین اقدام در شرایط بحران، منجر به این شد که بعد از بحران هم، آمازون به عنوان یک marketplace یا بازارگاه برای سایر تولیدکنندگان و فروشندگان عمل کرده و صرفا به انبارهای خود وابسته نباشد.

مقاله آمازون را بخوانید(کلیک کنید)

• فروش بستر اینترنتی به سایر کسب‌وکارها

دومین اقدام نجات‌دهنده این برند، ساخت پلتفرمی برای دادن خدمات وب به سایر کسب وکارها  بود که به ظاهر کاری بی‌ارتباط با اصل و اساس شرکت به نظر می‌رسید.

آمازون متوجه شد که آن‌چه خودش نیاز دارد یعنی فضای ذخیره اطلاعات ابری یا  cloud host یک نیاز روزافزون برای تمام کسب‌وکارهای اینترنتی است.

پس بر این شد تا با سرمایه‌گذاری روی این حوزه، هم نیاز خودش را برآورده کند و هم از این راه پول در‌آورد که خب دیدیم AWS یا AMAZON WEB SERVICES بسیار موفقیت‌آمیز و ثروت‌ساز شد.

 

شرکت تولید تنقلات هاستسHostess

بعد از بحران سال ۲۰۰۸در ابتدا آن‌ها مثل هر شرکت دیگری سعی در کاهش هزینه‌های خودشان کردند و قرار شد این اقدام با تجدید نظر در  مبلغ پرداختی، از بابت قراردادهای تامین کنندگان شرکت اجرا شود.

اما این موضوع با مواجهه و  اعتصاب نانوایی‌های طرف قرارداد، شکست خورد.

یعنی آن‌ها نتوانستند از تامین‌کنندگان تخفیف بگیرند!

پس آن‌ها به دنبال روش‌های دیگری رفتند

• جذب سرمایه‌گذار

آن‌ها به دنبال جذب سرمایه‌گذار رفته و توانستند شرکتی را بیابند که برای مدرن‌سازی دستگاه‌های کیک و کلوچه آن‌ها هزینه کند. (آن‌ها کیک خودشان را با دیگران قسمت کردند)

هاستس با کمک این سرمایه‌گذاری، موفق شد یک سیستم مبتنی بر روش‌های جدید تحویل ابداع کند که ۳۶ درصد هزینه لجستیک یا حمل و نقل آن‌ها را پایین آورده و باعث خروج از بحران شرکت شد.

• تولید محصول جدید دومین اقدام آن‌ها تولید یک محصول اسنک جدید با نام تویینکی بود که در قفسه‌ها غوغا به پا کرد.
  آن‌ها بعد از تولید این محصول با کیفیت و خوشمزه، بسیار هوشمندانه عمل کرده و شروع به ارسال نمونه‌های رایگان این اسنک برای افراد رسانه‌ای خصوصا در حوزه مواد غذایی کردند که این اقدام  به موفقیت این موضوع کمک شایانی کرد.

حتی صاحبان برندهای فروشگاه‌های زنجیره‌ای که معمولا برای  ویترین دادن به محصولات جدید، از تولیدکنندگان پول زیادی دریافت می‌کنند در برابر این محصول جدید سرخم کرده و حاضر شدند به رایگان قفسه‌های خود را در اختیار آنان بگذارد.

شرکت جنرال موتورز

• قطع کردن دست

جی‌ام یا همان جنرال موتورز بخش زیادی از کسب وکارهای غیرسودده خود را که باید سال ها پیش از دور خارج می‌‌کرد در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ تعطیل کرد.

برندهایی که به دلیل ضررده بودن سالها پیش باید بسته می‌شدند اما به دلیل ایجاد وابستگی‌های مدیران، هنوز مشغول هدردادن نقدینگی بودند مثل پونتیاک، ساترن و اولدز موبیل تعطیل شدند.

ناگفته نماند که تعویض مدیران این بخش‌ها که تعلق خاطر زیادی به برندهای ضررده خودشان داشتند به انجام این روند کمک شایانی کرد.

پس در شرایط بحران گاهی لازم است که یک دست عفونی را قطع کنیم تا مابقی بدن را حفظ کنیم

 

• نوآوری

اقدام بعدی جنرال موتورز، تولید شورلت‌های ارزان قیمتcruise و اتومبیل برقی بولتBOLT بود که توانستند شرکت را در بخش‌های مهمی سودده و پیشرو کنند.

 

شرکت هواپیمایی دلتا

بحران برای این برند پس از فاجعه ۱۱ سپتامبر اتفاق افتاد، آن‌ها چندمدتی تعطیل شدند اما در سال ۲۰۰۷ دوباره رو آمدند. اقداماتی که برای خروج از بحران انجام دادند شامل موارد زیر بودند:

• آموزش کارکنان

آن‌ها به شدت روی آموزش تخصصی کادر خود سرمایه‌گذاری کرده و در عین حال سعی در پرورش پرسنلی شاد و خوشحال کردند.

• شریک کردن درصد سود با کارمندان

به عنوان یک برند موفق، کارمندانتان باید مطمئن شوند، بهترین دارایی‌تان هستند. شریک کردن سود با کارکنان در هواپیمایی دلتا، باعث افزایش خدمات شده و هزینه‌های جانبی کارکنان را به شدت پایین آورد.

• کاهش و افزایش مسیرهای پروازی

با کاهش پرواز در بعضی مسیرهای مسافری کم‌سود‌ده و مشارکت استراتژیک با برخی شرکت‌های پروازی رقیب و فعالیت در مسیرهای حیاتی آن‌ها توانستند نیروی خود را بازیابی کنند.

حال در اینجا چندثانیه مکث کرده و ببینید که با الهام از روش‌های به‌کارگرفته شده توسط برندهای آمازون، هاستس، جنرال موتورز و هواپیمایی دلتا، ما به عنوان یک کسب وکار در بحران‌ قرارگرفته کدام روش را می‌توانیم اجرا کنیم؟

…….

……

……

……

 

اما در ادامه به برخی پیشنهادات یکی از برترین شرکت‌های مشاوره جهانی در شرایط بحرانی می‌پردازیم:‌

 

  پیشنهادات شرکت مشاوره مکنزی در زمان بحران

• اولین اقدام این است که بپذیریم برنامه قبلی ما برای شرایط کنونی دیگر کار نمی‌کند.
• بازبینی بی‌رحمانه برنامه‌های قبلی.

یک نقطه ماشه تعریف کنید.  به این صورت که اگر تا تاریخ……………..به حداقل مورد انتظار نتیجه، نرسیدیم طرح کنونی در حال اجرا را مسکوت کنیم.

• قدرت نقدینگی و پول نقد در شرایط بحران چندین برابر اهمیت پیدا می‌کند.

حتما باید نگرشی مجدد روی جریان خروج پول داشته باشید.

از پاداش‌های اضافی مدیرعامل گرفته تا برداشت‌های صاحبان کسب وکار و مخارج اضافی برند همه و همه باید بررسی مجدد شده و کاهش داده شوند.

البته دقت کنید که از کیفیت حداقلی محصول یا پرداخت‌های حداقلی پرسنل نکاهید و خدمات مشتری را به هیچ‌وجه کاهش ندهید

• یک داستان تغییر رویکرد عالی برای خود بیابید

مشکلی شرکت‌هایی که در بحران به سر می‌برند گاهی این است که توجه زیادی به این موضوع ندارند.

اگر بتوانیم داستان شرایط بحرانی را کوتاه و در کمتر از یک پاراگراف به صورت رسمی تعریف کنیم، آن‌گاه مشتریان بازخوردهای خوبی به ما خواهند داد، حتی این داستان برای خود مدیران و کارمندان شرکت نیز می‌تواند راهگشای مسیر و توضیح دهنده اوضاع باشد

• سعی کنید دقیقا از واژه بحران استفاده کنید تا همه متوجه اهمیت اوضاع بشوند. ما وقتی واژه بحران را به کار می‌بریم به همه در شرکت اجازه می‌دهیم که تابوها را شکسته و حتی بتوانند با اقدامات جسورانه‌ای مسیر شرکت را تغییر دهند.

شرکتی که در بحران واقعی است معمولا تمایل به انجام کارهایی دارد که در شرایط عادی انجام نمی‌دهد!

بحران مردم را به سمت عمل سوق می‌دهد

صاحبان کسب وکار در این شرایط ناچار هستند به طیف گسترده‌ای از روش‌ها نگاه بیندازند.

• در شرایط بحرانی دنبال ایده‌های خیلی بزرگ نباشید. متاسفانه اغلب مدیران به دنبال پرکردن چاله یک متری با میخ یک متری هستند در حالی که ممکن است بتوانیم با صد میخ کوچک یا ده میخ متوسط، چاله یک متری را پر کنیم.

طرح‌های بزرگ معمولا پیچیدگی‌ها و ریسک‌های خودشان را دارند و ممکن است بعد از شش ماه متوجه شویم که این کار جواب نمی‌دهد.

در شرایط بحران باید روی جواب‌های سریع و اقدامات زودبازده تمرکز کنیم.

درست به مانند یک اورژانس عمل کنید.

• سیستم‌های تشویقی و پاداشی مدیران و کارمندان را متناسب با شرایط بحران کنید. به آن‌ها هدف‌های مشخص بدهید که بتوانند شرکت را از بحران نجات داده و تنها از آن بابت پاداش خوبی کسب کنند

 

• تغییر مدیران

مدیران قبلی در بسیاری از مواقع به هیچ وجه راضی به دست برداشتن از اقدامات گذشته خود نیستند حتی اگر در اشتباه باشند، هم‌چنان سعی در ادامه آن‌ها دارند، پس گاهی اقدام موثر، تغییر آن مدیران است.

گاهی می‌توانید افرادی را بالا بیاورید که جز مدیران اصلی نبوده اما همه شرکت را به خوبی می‌شناسند، هرچند که به نحوه اداره کنونی شرکت هم انتقاداتی دارند.

آن‌ها الزاما به دنبال پاداش و رتبه نیستند اما دوست دارند نظراتی مهم بدهند که شرکت را از بحران نجات دهند. در شرایط بحران حتما از آن‌ها استفاده کنید

حال ببینیم با توجه به توصیه‌های شرکت مشاوره مکنزی ما به عنوان یک کسب‌وکار قرار گرفته در بحران کدامین راه‌حل‌ها را می‌توانیم به کار ببندیم؟

…..

…..

……

……

……

…..

 

 

اما نکته دیگری که به نظر ما باید در شرایط بحرانی به کار ببندیم مهارت‌های حل مساله است

مهارت‌های حل مساله را بیاموزیم

• در شرایط کنونی شبکه‌های اجتماعی در بازار ایران، ممکن است هیچ مدل از پیش مشخصی برای خروج از این بحران وجود نداشته باشد

ما باید برای خودمان راهی متمایز بیابیم.

این سوالات را از خودتان پرسیده و حتما به آنان پاسخ دهید؟

1. وضعیت فعلی یا کنونی ما چیست؟……………………………………………
2. وضعیت مطلوب ما چیست؟……………………………………………………..

چالش ما رسیدن از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب است

واژه مشکل را با واژه مساله جایگزین کنید چرا که مشکل بار احساسی داشته ولی مساله بار منطقی و قابل حل دارد. وقتی می‌گوییم مساله، علی‌القاعده، موضوع برای ما شفاف‌تر است

 

روشهای خلاقانه برای موفقیت کسب وکار

در ادامه، برخی روشهای خلاقانه برای نوآوری و خروج از بحران را که سالها پیش توسط الکس آزبورن ارائه شدند را با کمی تغییرات برای شما آورده‌ایم

 

کاربری محصول یا خدمات خود را تغییر دهید

 change it

عباس برزگر بواناتی خانه روستایی خودش را  به محل گردشگری توریست‌های خارجی بدل کرد بدون این که یک ریال وام دریافت کند!

برند زیراکس، در زمانی که همه رقبای صنعت فتوکپی، روی کاغذهای گران‌قیمت تمرکز کرده بودند  روی فتوکپی بر کاغذ عادی و در دسترس همگان متمرکز شد.

حال فکر کنیم که ما به عنوان یک صاحب کسب وکار مبتنی بر اینستاگرام در شرایط بحران چه چیزهایی را می‌توانیم تغییر دهیم؟

……………………………………………………………………………………………………………………..

 

ترکیب کنید

Combine it

ترکیب نایکی با اپل، شرکت کفش ورزشی نایکی، بعد از معروفیت ایرپادهای اپل با مشارکت این شرکت، کفش‌هایی به بازار ارائه داد که به ایرپاد ورزشکاران و ورزش‌دوستان متصل می‌شدند.

گوگل، ترکیب رفرنس دانشگاهی با موتور جستجو، لری پیج و سرگئی برین هر دو دانشجویان دکترای استنفورد بودند و در نتیجه به دنبال کسب اطلاعات علمی!

پس موتور جستجوی گوگل را با ترکیب این دو ساختند، در حالی‌که موتورهای جستجوی پیشین، خیلی به دنبال رفرنس‌های علمی و قابل اعتماد نبودند.

پس حالا فکر کنیم و ببینیم ما چه چیزهایی را می‌توانیم در کسب وکار اینستاگرامی خود ترکیب کنیم؟

……………………………………………………………………………………………………….

اقتباس

Adaptation

از برندهای موفق بین‌المللی و ایرانی اقتباس کنیم

چندسالی است خصوصا، در دنیای تک و فناوری اصطلاح گافام زیاد شنیده می‌شود و این یعنی از هر کدام از این برندهای چه چیزهایی را می‌توانیم برای کسب وکار خودمان اقتباس کنیم؟

Gafam effect

Google Apple  Facebook  Amazon  Microsoft

همچنین در برندهای ایرانی هم می‌توانیم نمونه‌ای مشابه برای خود بیابیم

 

استیو جابز برای مدل‌هایی از لپ‌‌تاپ‌های اپل کابل‌های آهنربایی با نام مگ‌سیف را ابداع کرد. اگر به صورت اتفاقی بدن شما با سیم کامپیوتر برخورد می‌کرد کابل به راحتی از کامپیوتر جدا شده و لپ‌تاپ به زمین نمی‌افتاد!

جابز این قابلیت را از  پلوپزهای برقی ژاپنی اقتباس کرده بود.

حال چند دقیقه‌ای فکر کنید که از برندهای ذکر شده چه مواردی را می‌توانید در کسب وکار خود اقتباس کنید:

…..

…..

…..

تغییر سایز دهید، چیزی اضافه یا کم کنید

Size changing

اتومبیل‌های کارتینگ

کوچک‌شده‌های ماشین‌های مسابقه فرمول یک هستند که به یک کسب‌وکار سودآور با قابلیت اجرا در هرمکانی درآمده‌اند

تی‌شرت‌های بدون جیب برند پولو رالف لاورن

برای اولین بار این رالف لاورن بود که جیب را از پیراهن‌هایش حذف کرد، این اقدام هم به کاهش هزینه و هم خاص بودن برند منجر شد

کفش‌های سوراخ‌دار کراکس

برند دمپایی‌های کراکس از مواد به کار رفته در دمپایی کاست و سوراخ‌های زیادی در رویه آن ایجاد کرد. به همین صورت محصولی خاص ارائه داد که همچنان بعد از سال‌های یک محصول پرسود و پرفروش است

رستوران‌های بزرگ مکدونالد بعد از مدتی شعبانی کوچک با امکانات کمتر در مراکز خرید ایجاد کردند.

 

حالا ما فکر کنیم و ببینیم که چه چیزی را می‌توانیم از محصول کنونی کم کرده یا اضافه کرده یا تغییر سایز دهیم؟

…………………………………………………………………………………………………………………….

 

دخیل کردن مشتری در فرآیند ساخت

Involve the customer

برندی مثل آی‌کیا محصولات مبلمان خود را به صورت دمونتاژ می‌فروشد. آن‌ها با یک دستور‌العمل بسیار کامل، مشتری را در فرآیند سرهم کردن میز، صندلی و مبلمان خانه‌اش دخیل کرده تا مشتری حس خوبی داشته باشد.

ضمن این که هزینه‌های حمل و نقل شرکت نیز بسیار کاهش یافته است

برندهای دیگری مثل کاپوچینوهای آماده دومرحله‌ای نیز همین حس را به مصرف‌کننده می‌دهند که خودش هم بخشی از تولید محصول باشد

 

حالا فکر کنیم که ما به عنوان یک کسب وکار مبتنی در اینستاگرام در این شرایط بحرانی چطور می‌توانیم مشتریان را در فرآیند ساخت درگیر کنیم؟

…………………………………………………………………………………………………………………..

موارد استفاده دیگری پیدا کنید

Rearrange

بزرگترین شرکت تولیدکننده جوش شیرین دنیا آرم اند همر، متوجه شد که برخی از مردم  برای  از بین بردن بوی بد داخل یخچال از جوش شیرین استفاده می‌کنند. پس آن‌ها هم بیکار ننشسته و جوش شیرین مخصوص رفع بوی یخچال را ارائه دادند

 

شرکت جانسون اند جانسون به گونه‌ای تبلیغات می‌کند که شامپوهای بچه برای استفاده بزرگسان و سالمندان نیز مناسب است

همچنین مواردی مثل شستشوی چشم، شستشوی لباس‌هایی خاص و تمیز کردن برگهای گیاهان را نیز از کاربردهای شامپو بچه معرفی می‌کنند

 

ما چه گزینه‌هایی برای موارد استفاده دیگر از محصول یا خدمات‌مان داریم؟

………………………………………………………………………………………

 

 

چه چیزی نیست؟

what is not

بسیاری از برندهای موفق جهان موفقیت خود را از حذف یک عامل ضررزننده در یک محصول موجود به دست آورده‌اند

• بیسکوییت‌های بدون شکر
• تمام محصولات بدون سیم
• سرخ کن‌های بدون روغن
• خرید محصول بدون پول، از طریق فروش اعتباری یا تهاتر
• ارسال محصول بدون کرایه

نوشیدنی سون‌آپ، محصولی با حذف کوکا و کافئین از محصولات شبیه کوکاکولا، خود را متمایز کرده و مناسب بچه‌ها معرفی کرد

حال شما ببینید می‌توان در شرایط کنونی چه عوامل مضر یا اضافی را از محصول یا خدمت کنونی حذف کرده و آن‌ را برای بازار جذاب کنید؟

……………………………………………………………………………………………………………………

 

دوست خوب، به خوبی می‌دانیم که در شرایط کنونی ایران شاید بیان برخی از مثالها برای شما غیرقابل اجرا  به نظر برسد. کاملا به شما حق می‌دهیم.

اما به نظر ما بحران‌های کسب وکار درست مثل بحران‌های زندگی هیچ‌گاه قرار نیست تمام شوند، پس گاهی باید برای برون‌رفت از وضعیت‌های حساس خودمان آستین بالازده و کار کنیم.

به امید این که به زودی تمام کسب وکارهای در بحران ایرانی از این وضعیت خلاص شوند.

در انتها باید بگوییم این مقاله به صورت تفکری و تمرینی برای شما تهیه شده است و حتما لازم است که چندین بار آن را مطالعه کرده و حتما برای حل تمرینات ارائه شده وقت بگذارید.

احسان مهدی‌نژاد نویسنده و مشاور حوزه برند

درباره احسان مهدی‌نژاد و هزارمدیر بیشتر بدانید (کلیک کنید)